‘Het was als een droom'

Onlangs ontdekte ik pas voor het eerst dat het niet zo heel lang geleden gebruikelijk was om mensen tentoon te stellen. Ieder land met een koloniaal rijk - vrijwel heel West-Europa dus - deed hier aan mee, zodat de burgers eindelijk eens met eigen ogen konden aanschouwen wat voor mensen er zich bevonden in hun koloniën. Zo werden er op de Wereldtentoonstelling van Amsterdam in 1883 tientallen ‘inboorlingen' uit Suriname in een grote tent op het Museumplein tentoongesteld en was er ook een Indonesische kampong inclusief bewoners nagebouwd. In Parijs was er onder andere een ‘village nègre’ te bewonderen en in Manchester kon je in de dierentuin bijvoorbeeld naar de kannibalen kijken. Maar ook in de Verenigde Staten en Japan was dit een populair fenomeen. 

Nog verbaasder was ik toen ik er achter kwam dat dit nog tot ver in de 20e eeuw gebeurde. In 1958 vond de Wereldtentoonstelling in Brussel plaats en daar werd nog een ‘authentiek congolees dorp’ neergezet. Dit dorp schijnt gesloten te zijn nadat bezoekers van de tentoonstelling de bewoners van het dorp gingen voeren. 

In de korte documentaire die ik maak voor de website Mindshakes ga ik op zoek naar de bewoners van het dorp. Allereerst vertrek ik naar Rimouski in Québec, Canada, waar Jean Kabuta woont. Jean werd in 1958 van Congo naar Brussel gehaald om met zijn koor op de Wereldexpositie te zingen. 

‘Het was als een droom’, zei hij over zijn aankomst in Brussel. ‘Het was werkelijk fantastisch.’ ‘Het is pas decennia later dat ik mij toch een beetje geëxploiteerd gevoeld heb. Wij werden daar niet naar toe gehaald omdat wij zo mooi konden zingen. Wij werden daar naar toe gehaald zodat de Belgen konden laten zien wat zij van ons Congolezen konden maken.'

Het was een zeer interessant gesprek over de koloniale blik, die toen zo alomtegenwoordig was, en die zelfs nu nog soms de kop op steekt.